Mirum-Vultus Homo

If you would like to learn to speak and read Latin using the acclaimed Ecce Romani series, consider enrolling in Apocatastasis Institute, where Latin is anything but dead!

Parvus vicus inter montes villae iacebat, ex qua quadriennio ad pugnam egressi sunt. Primo ierant optimi viri, deinde senes, deinde iuvenes, postremo pueri ludi. Videbitur neminem in villa remanere nisi pervetustis ac imbecillis corporis, qui mox exstinctus est, propter rei publicae belli rationem, ut pereat inutilis quo plus escae esset utilior.

Contigit autem omnibus hominibus praeterquam quod remanserant in tarta fame, pauci redierunt, pauci vero debiles et variis modis deformati. Iuvenis unus tantum partem faciei habebat, et pictam larvam stanneam induerat, sicut festus fabricator. Alius duo crura habebat sine bracchia, alius duo bracchia sed non crura. Vix unus a matre aspici poterat, exstinctis oculis de capite, donec instare morti aspiceret. Non bracchia, non crura, furens insuper aerumna, totumque diem in cunis velut infans iacebat. Erat autem ille senex admodum, qui nocte ac die strangulatus a veneni vapore; et alius juvenculus, qui, sicut folium in alto vento, a concharum concussione concussit, et ad sonum clamavit. Et ipse quoque manum et partem faciei amiserat, etsi non satis larvam ei sumptum ad warantizandum.

Hos omnes, praeterquam qui sui horrore extorres erant, ingeniosis adjumentis instructos, ut partim se sustentarent, et de tributis, quae victae genti onerabant, satis mereretur.

Ire per illum pagum post bellum erat quasi perambulans viculum vitae mediocris cum omnibus figuris mechanicis glomeratis et strepitantibus. Tantum pro figuris novis, hilaresque et bella, quassata et deridicula et inhumana.

Forent molendinum, et ferrariam, et domum publicam. Ordo casularum, villa, ecclesia, cataractae scintillantes, campi multicolores diffunduntur instar collium panniculorum, volucrum pompae, caprae et vaccae, etsi non multae postremae. Fuerunt mulieres, et cum eis aliqui pueri; perpaucae tamen, quia rationabiles feminae erant, et iam nollent habere filios, qui eis inermes ac furiosi aliquando remitti possent, in cunis gestari, fortasse multos annos.

Adhuc juniores, molliores impulsu, pepererunt aut duas. Horum unus, secundo belli anno natus, tribus admodum flavis et globulus scelestus fuit, truculento aere et piratico ingenio. Sed eae notae pueris satis teneris annis ineunt, et fuit quasi ludicra vicus, hic, illic, et ubique, in familiarissimis belli naufragiis, quod reipublicae gubernatio fecerat.

Ille in stagno quaesivit larvam et crus pistoris mechanicum ludebat, ita indulgens illi libidini suae; et saxum superflue oblectabat cunabula hominis, qui sine membris erat, et patrem.

In ac foras cucurrit, et flexis adsuevit. Alii amisisset filium, alii filium habere posset, si mundus aliter discessisset. Aliis brevis umbra futuri sine spe evasit; aliis tamen diversitas horae. Hoc maxime verum erat de caeco, qui ad fores suae veteris matris casae scopae ligaturae sedit. Praesentia pueri visa est ei sicut calidum solis radium per manum incidens, et eum ad morandum alliceret permittens tentare magnas caeruleas goggles quas in publico optime gestare invenit. Nulla tamen deformitas vel deformitas homunculi hominem terrere visus est. Haec ab infantia prima ludibria.

Quodam mane, mater, lotis vestibus occupata, eum solum reliquerat, confidens se mox aliquod fragmentum militis amicissimum quaesiturum, et usque ad meridiem et inedia se oblectaturum. Aliquando autem pueri habent notiones impares, et contrarium eorum quae quis supponit.

Hac aestate praeclaro mane puer solitariam vagari in ripa montis fluvii existimabat. Vage lacunam altius sursum petere voluit, et in eo lapides ejicere. Nunc in parvas valles, vel anates vias persequentes, lente errabat. Ante decem, quam virides nitentes spumeusque lacusque desuper adeptus erat, canae saxi delapsus in umbram, ter cui pinus in novo vertice plana flectitur aura. Sub illis, aspiciens puerum quasi nubem albam in viridi coelo, stabat juvenis pulcher, qui divei in meram ripam libratus. Vno momento ibi constitit umbra et sole obsita, proxime ita perite ediderat ut vix aquam circum se spargeret. Tum atro rorante caput constitit, micatque bracchia fixo navit ad litora. Alius divei scopulum conscendit. Has actiones in puro lusu et vitae laetitia repetivit toties ut spectatoris eius vertiginis excubiae fierent.

Tandem ille satis procubuit abiectis vestibus. Hos in occultiore loco gerebat, celeriter indutus, puer luscus et mirabundus, quippe qui multa in animo haberet.

Duo bracchia, duo crura habebat, totum vulto oculis, naso, os, mento, auribus, plenum. Videbat enim eum vestitum perstrinxisse. Loqui poterat, magna canebat. Audire poterat, nam cito ad stridorem columbarum alarum post se deflexerat. Pellis eius toto orbe teres erat, nusquam in eo atro coccineo tabulae, quas in brachiis, facie, et pectore exustis puer reperit. Non omne strangulavit pusillum, aut insano tremit, et ad sonum clamat. Vere inexplicabile, ideoque terribile.

Incipiente puero ad nutantem, tremefacit, matrem suam circumspectat, adulescens eum animadvertit.

“Bene!” avide clamabat, “si puer non est!”

Accessit per pontem peditem gratissimo risu, hoc enim primum illo die, quem puerum viderat, et mirum putabat, tam paucos natos esse in valle, ubi, cum haberet. Ante quinquennium ita fuerat, ut vix tot denarios invenire potuissent. Itaque “Salve,” inquit, “laete, et in loculos scrutatus est.”

At stupefactus puer flavos puerulus perterritus exclamavit in arma propere ad puellam confugit. Illa eum evidenti subsidio amplexa est, atque in eum modum objurgationis et deliciarum largiebatur, cum viator accessit, quasi laesus affectus.

“Mana mehercules,” inquit, “me modo filiolo tuo hos denarios dare voluisse.” Inspiciebat se admirationis. “Quid in terris est de me ut puerum terreat?” queritur quesiuit.

Utroque indulgens risit rustica virgo, ingemuitque puer, vultumque in oram abdidit, et in puero perplexum et formosum adulescentem.

“Est quia invenit Herr hospes tam inusitatus,” inquit, flectens. “Parvus est,” inquit, exiguitatem gestus ostendit, “et est primum totum hominem videri.”

(1917)


Featured: Untitled, by Gustav Wunderwald; painted ca. 1940s.